4. Healthy Hearts – preventie hartaandoeningen – Tanzania
Kandidaat
Marvyn Koning
Master Geneeskunde, Universiteit Leiden.
Internist in opleiding (3e jaar)
Project
Het aanpakken van risicofactoren als hoge bloeddruk, om eindschade als hartinfarcten te voorkomen bij mensen boven de 40 jaar.
Waar
Shirati, Rorya district, Mara Region, Tanzania.
Doelgroep
Alle inwoners boven de 40 jaar.
Doel
Het voorkomen van ziektes die zwaar wegen op het gezondheidssysteem door middel van preventie.
Mijn motivatie
Marvyn : ‘In 2022 werkte ik voor het eerst in een ziekenhuis buiten Nederland, namelijk in Shirati KMT Hospital in Tanzania, een plek waar ook dikwijls Nederlandse tropenartsen gevestigd zijn. Ik leerde er werken met weinig middelen, met de nadruk op infectieziekten en verkeersongelukken – de belangrijkste oorzaken van ziektelast in ruraal Tanzania. Maar naar mate ik er langer werkte, bemerkte ik steeds meer dat ook voorkoombare chronische ziekten die wij als welvaartsziekten zien, veel voorkomen – vaak ten gevolge van ondervoeding op kinderleeftijd en helemaal niet ten gevolge van ‘ongezonde’ leefstijl. Veel van de complicaties van dit soort ziekten zijn te voorkomen door wat we cardiovasculair risicomanagement (CVRM) noemen: het aanpakken van risicofactoren als hoge bloeddruk, om eindschade als hartinfarcten te voorkomen.
Preventie van hart en vaatziekten (HVZ) is niet sexy, maar wel nodig. Sinds 2017 zijn hartinfarcten, wereldwijd en ook in sub-Sahara Afrika, de belangrijkste oorzaak van verlies van gezonde levensjaren. Beroertes zijn nummer 3, en ook chronische nierziekten en suikerziekte staan in de top 20. Hart- en vaatziekten alleen al leiden tot 5x meer doden dan malaria, HIV en tuberculose bij elkaar. Meer dan driekwart van alle patiënten met suikerziekte woont in lower-middle income countries (LMIC).
De impact van deze ziekten is veel groter buiten de hogeinkomenslanden, omdat de ziekte wanneer eenmaal vastgesteld, daar niet meer terug te draaien en nauwelijks te behandelen is. En dat terwijl veel van deze gevallen goed voorkomen kunnen worden, als er maar actieve screening plaatsvindt. Hoge bloeddruk, slechte nierfunctie of hoog cholesterol voel je immers niet, maar richt wel onomkeerbaar schade aan.
Het ziekenhuis, evenals de zorg eromheen, is begrijpelijkerwijs niet ingesteld op de preventie/behandeling van dit soort niet-overdraagbare ziekten. In de periode dat ik er was, heb ik vanuit mijn achtergrond als internist in opleiding een basis van diabeteszorg op poten gezet, door stroomschema’s te maken en lokale collega’s op te leiden, maar er is nog veel meer te winnen.
Hartinfarcten, hartfalen, nierfalen en herseninfarcten betekenen nu in ruraal Tanzania een doodsvonnis, en laten we wel wezen: dat blijft het ook – we gaan de komende jaren/decennia geen stents plaatsen, nierdialyse doen of bloedpropjes verwijderen. Maar de risicofactoren aanpakken, dat kan wel. En daar wil ik graag een bijdrage aan leveren.”
Het project
Hart- en vaatziekten zijn wereldwijd doodsoorzaak nummer 1 – niet alleen in hogeinkomenslanden, maar ook (juist!) in Sub-Sahara Afrika. Terwijl de patiëntenaantallen alleen nog maar toenemen, is het essentieel om patiënten te identificeren met behandelbare risicofactoren zoals hoge bloeddruk, hoge bloedsuiker, hoog cholesterol, hartritmestoornissen of overgewicht. Door hier nu op in te zetten, voorkomen we hartaanvallen, beroertes, nierfalen, hartfalen en suikerziekte, en ontlasten we de druk die deze ziekten op het toch al zwaar belaste zorgsysteem geven. Risicofactoren als hoge bloeddruk voel je niet, en daarom moeten we actief op zoek naar deelnemers die hiervan het meest kunnen profiteren. Hiervoor werken we samen met lokale ambassadeurs met een leidende rol in de gemeenschap, want in een omgeving zonder duidelijke civiele organisatiestructuur zoeken we mensen op op de plekken waar ze samenkomen. Zo houden we Tanzaniaanse harten gezond – want voorkomen is beter dan genezen.
Het doel
Healthy Hearts Shirati zal op verschillende niveaus impact hebben:
- Healthy Hearts voegt middels uitgebreide screening en preventie een vorm van zorg toe waar momenteel beperkte aandacht en middelen voor zijn. De zorg wordt geïntegreerd in een team dat hier reeds affiniteit mee heeft.
- Voorkomen is beter dan genezen. Curatieve zorg voor deze aandoeningen is niet voorhanden, en hoe positief wij de toekomst van Shirati en Tanzania als geheel ook tegemoet zien, we zijn ook realistisch en zeggen: dotteren, stolsels oplossen, niertransplantaties en dialyse zijn nog (decennia?) ver weg in dit deel van de wereld.
- Ontlasting van de zorg door het voorkómen van ziektes die zwaar wegen op het gezondheidssysteem, geeft ruimte voor andere dringende uitdagingen.
- Healthy Hearts maakt een begin met cardiologische zorg in Shirati, door middel van de introductie van een ECG-machine en onderwijs en bijscholing. Doordat in een ander traject ook echografie van het hart wordt opgestart, kunnen hartpatiënten in de toekomst steeds beter geholpen worden.
- Personeel wordt bijgeschoold tot een hoger niveau van kennis. Het streven is om in de toekomst dit kennisniveau t.a.v. preventie uit te breiden naar alle in het ziekenhuis werkzame artsen.
- Zoals met alle projecten van Stichting Shirati, wordt (met toestemming van de deelnemers) uitgebreid data verzameld voor monitoring en evaluatie, verbetering van het project, en waar bijdragend wetenschappelijke publicatie. Omdat momenteel geen actuele data bestaat over de prevalentie van hart- en vaatziekten in ruraal Tanzania, helpt dit andere centra om ook een effectief screeningsprogramma op te zetten.
